مهدی کاهانی مقدم

شرکت‌های هرمی که فعالیت گسترده خود را از بیش از یک دهه پیش در کشور ما آغاز کردند، هر چند طی سال‌های گذشته با تلاش دستگاه‌های امنیتی، انتظامی و قضایی تا حدی ریشه‌کن شدند اما به تازگی بار دیگر از فضای مجازی سر برآورده و دار و ندار مردم را هدف قرار داده‌اند.

خبرهای رسیده حاکی از آن است که این شرکت‌ها مدتی است زیر پوشش بازاریابی شبکه‌ای و عموماً دارای مجوز و به بهانه فروش کالاهای داخلی، مردم و به ویژه جوانان را اغفال و جذب می‌کنند؛ اما نتیجه کار همان است که بود؛ یعنی عده‌ای افراد ساده‌دل، بیکار و بی‌بضاعت که به امید یافتن آینده‌ای بهتر و پول زیاد به دام افتاده‌اند، تمام هست و نیست خود را در این راه گذاشته و در مقابل عده بسیار معدودی با پول‌های آن‌ها به ثروتی بادآورده می‌رسند و ظاهراً این چرخه قرار نیست از حرکت بازایستد.

البته آنچه در مشهد شاهدش هستیم، نشان‌دهنده شدت گرفتن سیل کلاهبرداری‌های هرمی و بازاریابی‌های شبکه‌ای است. مدتی است در دومین کلانشهر کشور در کنار چندین شرکت بازاریابی این‌چنینی، خریدهای گروهی سهام و دلالان ارزهای دیجیتال بی‌هویت به خصوص «دگ کویین» هم فضای جولان یافته‌اند و از گوشه و کنار اخبار متعددی از برگزاری میتینگ و جلسات افراد درگیر در معاملات مشکوک و غیرقانونی آن‌ها به گوش می‌رسد که در گوشه دنجی از یک کافی‌شاپ یا فضای سبز محله‌ای مرفه‌نشین، گرد هم آمده‌اند.

بیشتر افرادی هم که این جلسات را اداره می‌کنند، سوابق طولانی در شرکت‌های هرمی کوئیستی دارند و با تکیه‌ بر تجارب گذشته خود، حالا افراد جدید دیگری را پرزنت می‌کنند تا از این نمد هم کلاهی برای خود بدوزند. تمام پروژه‌های کلاهبرداری هرمی، محصولات بی‌ارزش خود را بزرگ جلوه می‌دهند و به افراد ناآگاه پیشنهاد می‌دهند که محصولاتشان را خریداری کرده و با عضو کردن دوستان و آشنایان خود در سیستم، از هر خرید آن‌ها پورسانت دریافت کنند.

پروژه «اتریوم» هم که از جنس همان شرکت‌های هرمی قبلی است، حالا با شیوه‌های نوین در مشهد و دیگر شهرهای استان، طعمه‌های خود را یافته و با قرار دادن آن‌ها در شرایط خاص روانی، سرکیسه‌شان می‌کند.

یک پروژه دیگر کلاهبرداری هرمی با نام دگ کوین (Dagcoin)، تحت پوشش یک شرکت بدنام استونیایی به نام «ساکسس فکتوری» نیز چند ماهی است که دستمایه سودجویی و ثروت‌اندوزی جدید گروهی از افیسر و لیدرهای قدیمی شرکت‌های گلدکوئیستی در مشهد شده است. شواهد نشان می‌دهد دگ کوین با پروژه کلاهبرداری وان‌کوین که بیش از ۴ میلیارد دلار کلاهبرداری کرده است، ارتباط دارد؛ یکی از گردانندگان این پروژه مدتی پیش دستگیر و به ۹۰ سال زندان محکوم شد.

آنچه مسلم است این بار هم سود اصلی حتی به جیب این دلالان نمی‌رود و آن‌ها سهم اندکی از ثروت بادآورده‌ای دارند که به دلیل سادگی، زودباوری و ناآگاهی مشتریانشان، به جیب سرشاخه‌ها و سوداگران پشت پرده گسیل می‌شود. اما بازندگان حقیقی تنها همان مشتریان هستند که تمام آورده‌شان را در این بازی می‌بازند و پس از مدتی دست‌وپا زدن در این دام مجازی، زمانی به دنیای واقعی بازمی‌گردند که کار از کار گذشته است و اگر به‌ موقع وارد میدان نشویم و به مردم آگاهی ندهیم، سیل مال‌باختگان این شیوه‌های مدرن هم در راه است.

در این ماجرا بدون تردید تمام تقصیرها به عهده سازمان‌های دولتی است که در چند سال اخیر اقدام به اعطای مجوز به شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای کرده‌اند، بی‌آنکه بر نحوه فعالیت آن‌ها نظارت لازم داشته باشند. به‌ عنوان نمونه چند شرکت که شاهد فعالیت‌های هرمی آن‌ها در مشهد بوده‌ایم، دارای مجوز فعالیت بازاریابی از وزارت صنعت، معدن و تجارت در خراسان رضوی و به ‌ویژه شهر مشهد هستند.

حال با توجه به ‌صراحت قانونی که فعالیت هرمی به هر شکلی، ممنوع و مصداق تخلف است، هر چند کالا و یا رمز ارزی باشد که از مسیر قانونی خرید و فروش شده باشد؛ لازم است دستگاه‌های نظارتی از صادرکنندگان مجوز برای شرکت‌های بازاریابی شبکه‌ای گرفته تا دستگاه قضایی به‌عنوان مدعی‌العموم، پیش از آنکه دیر شود و عده بسیار بیشتری آن‌ هم در این شرایط بد اقتصادی اموالشان را به تاراج بدهند، وارد عمل شده و بساط این کلاهبرداران را برچینند.